Keuzemenu Programmamanagement – 6 visies

Boekrecensie: Keuzemenu programmamanagement
Onder redactie van: René Hombergen
Auteurs: Martijn Akkersdijk | Jo Bos | Rob Chabot | David de Graaf | René Hombergen | Hans Licht | Anne Jette van Loon | Karel Turfboer | Lia de Zoete

Nu we projectmanagement onder knie hebben vormt programmamanagement de volgende uitdaging. Dit boek brengt zes organisaties en negen auteurs bijeen om samen tot een verdieping en verbreding van het programmamanagement vakgebied te komen. 

Ervaren programmamanagers kennen vaak één visie op programmamanagement en weten van het bestaan van een tweede, maar er zijn bijna geen professionals te vinden met een breed overzicht van uiteenlopende visies op het vakgebied. Dit boek brengt daar verandering in. Een professionele programmamanager stemt zijn/haar aanpak af op de visie van de opdrachtgever en vult die visie aan met opgedane praktijkervaring. De professionele programmamanager denkt vanuit alternatieve manieren en andere visies om tot oplossingen te komen. Hij/zij is dus niet voor één gat te vangen. Het boek ‘Keuzemenu programmamanagement’ geeft je dit overzicht. Naast de uiteenzetting van de verschillende visies biedt dit boek je handvatten die direct toepasbaar zijn.

Steeds meer werk verschuift van de lijn naar projecten en programma’s.
De wereld is dynamisch. Nieuwe internationale ontwikkelingen, een zo kort mogelijke productontwikkeling (time to market), uitbesteding van processen (outsourcing, offshoring) en elkaar razendsnel opvolgende nieuwe technieken zijn elementen van die dynamiek. De markt vraagt om een grotere transparantie in ons handelen en het op een maatschappelijk verantwoorde wijze inzetten van middelen voor een duurzame ontwikkeling. Dit alles vraagt om alertheid en het adequaat en snel inspelen op verandering na verandering. Mede door deze ontwikkelingen heeft projectmanagement zo’n grote vlucht genomen: de tijdelijke organisatie-in-de-organisatie waarmee snel en flexibel nieuwe uitdagingen kunnen worden opgepakt. De kunst van projectmanagement hebben we steeds beter onder de knie. De aandacht verschuift meer van individuele projecten naar programmamanagement als instrument waarmee complexe veranderingen tot stand kunnen worden gebracht. In tegenstelling tot projectmanagement is programmamanagement – het managen van de samenhang tussen projecten – bij veel overheden en bedrijven nog relatief onbekend. Hoogste tijd om deze onbekendheid weg te nemen.

Wat is een programma

Een programma bestaat uit het opleveren van een geheel van samenhangende (project)resultaten in combinatie met het sturen van veranderingen, gericht op het realiseren van één of meerdere strategische doelstellingen van de organisatie.

In de visies op programmamanagement worden acht elementen herkend. In de algemene visie (hierboven) worden de eerste vier elementen van een programma benoemd.

 

Programmamanagementmethoden bieden een aanpak voor het realiseren van een strategische doelstelling. Een programma is een complex geheel van projecten en veranderingen die integraal bestuurd moeten worden. Projectmanagementmethoden zijn vooral bedoeld om ‘harde’ – vernieuwende – resultaten te boeken. Een veranderaanpak moet wijzigingen tot stand brengen in het gedrag en de houding van mensen.
Een projectmanagementmethode is niet toegerust voor het sturen op deze ‘zachte’ veranderingen. Een programmamethode combineert zowel de ‘harde’ als de ‘zachte’ kant. Met programmamanagement wordt de sturing verbreed: van één object (één tot stand te brengen verandering of één op te leveren projectresultaat) naar een aantal objecten. Een aantal verschillende veranderingen en projecten moeten tegelijkertijd worden aangestuurd.

 Waarom programmamanagement

Programmamanagement wordt ingezet om de complexiteit het hoofd te bieden die ontstaat wanneer een aantal verschillende projecten in onderlinge samenhang (tegelijkertijd of na elkaar) moeten worden uitgevoerd.
Met het inzetten van programmamanagement kunt je gerichter sturen op het behalen van de doelstelling in plaats van op resultaten. Als er veel projecten lopen, dan kom je ook veel knelpunten tegen:

• Projecten lopen tegen de beperkingen van beperkt beschikbare medewerkers aan.
• Projectmanagers strijden onderling om het beste team op hun project te krijgen.
• Projectmanagers willen het resultaat allemaal in dezelfde week of maand implementeren.
• Er blijken onvoorziene raakvlakken of afhankelijkheden tussen projecten te bestaan.

Met programmamanagement kun je overzicht houden op al deze knelpunten, het zorgt voor coördinatie en creëert regie. Maar programmamanagement gaat nog een stap verder. Het zorgt voor focus op het achterliggen doel, waardoor er adequaat kan worden ingespeeld op veranderingen in de omgeving en op knelpunten. Sturen op samenhang is lastig in een veranderende omgeving:
de omgeving verandert, bepaalde middelen zijn opeens in mindere mate beschikbaar, of prioriteiten komen anders te liggen en het is onduidelijk welke gevolgen dit heeft voor de individuele projecten. Een programmamanager bewaakt de overkoepelende doelstelling die individuele projecten gezamenlijk moeten behalen en zorgt ervoor dat de afzonderlijke projectdoelstellingen niet onderling tegenstrijdig worden.

Positionering programmamanagement

Programmamanagement wordt vaak verward met portfoliomanagement (pmt) en multi-projectmanagement (mpm).

Zowel projecten als programma’s zijn onderdeel van het projectenportfolio van een organisatie.

	Permanente organisatie	Portfolio organisatie	Programma organisatie	Multi-project organisatie	Project organisatie
Waarom	Werken aan een missie	Realiseren van de strategie. Sturen op middelen.	Bereiken van een strategisch doel	Bereiken van resultaten	Bereiken van een resultaat
Duur	Oneindig	Oneindig	Tijdelijk	Oneindig	Gedefinieerde periode
Besluitvorming	Periodiek	Geregeld, bijvoorbeeld elk kwartaal	Overeengekomen momenten (gebaseerd op het programma- plan)	Vaste regelmaat (cyclus van de permanente organisatie is dominant)	Per fase- overgang (gebaseerd op beslis-documenten
Is klaar wanneer?	Einde van het jaar	Als de strategie is bereikt	Als het doel is bereikt	Als de projecten klaar zijn	Als het resultaat klaar is

Het keuzemenu: 6 visies op programmamanagement

In dit boek worden onderstaande zes visies op programmamanagement beschreven:

 

Onderstaande punten worden besproken

• Korte toelichting op het ontstaan van de visie: wanneer is de visie ontstaan en uit welke overtuiging?
• Nadere toelichting context van de visie
• Kernvisie op programmamanagement: wat is de definitie van een programma volgens die visie, welke elementen zijn daarin belangrijk?
• In de positionering wordt de omgeving van de visie op programmamanagement beschreven: kan deze specifieke visie op zich worden gebruikt, of zijn er andere processen nauw mee verbonden? Welke succesfactoren bevorderen een geslaagde toepassing van de visie?
• Bijbehorende instrumenten, methoden en technieken.
• Voorbeeld van de toepassing van de visie.

Van de zes visies verschijnt wekelijks een apart blog, waarin de visie in een notendop wordt besproken. Als laatste verschijnt een blog over het keuzeproces. Hierin worden de visies vergeleken en met elkaar verbonden.

Onderwerp	Publicatieweek	Link
Keuzemenu Programmamanagement: 6 visies (inleiding)	Week 44, zaterdag 02-11-2013	Keuzemenu programmamanagement
Keuzemenu Programmamanagement: visie 1: A4 programmamanagement	Week 44, zaterdag 02-11-2013	A4 Programmamanagement
Keuzemenu Programmamanagement: visie 2: Integraal programmamanagement (IPM)	Week 45, zaterdag 9-11-2013	IPM (Integraal Programmamanagement)
Keuzemenu Programmamanagement: visie 3: Managing Successful Programmes (MSP)	Week 46, zaterdag 16-11-2013	MSP (Managing Successful Programmes)
Keuzemenu Programmamanagement: visie 4: Programmamanagement (PGM)	Week 47, zaterdag 23-11-2013	PGM (Programmamanagement; sturen op samenhang)
Keuzemenu Programmamanagement: visie 5: Programmatisch Creëren (PGMC)	Week 48, zaterdag 30-11-2013	PGMC (Programmatisch Creëren)
Keuzemenu Programmamanagement: visie 6: Standard for Program Management (MSP)	Week 49, zaterdag 07-12-2013	SPM (Standard for Program Management)
Keuzemenu Programmamanagement: 6 visies (keuzeproces)	Week 50, zaterdag 14-12-2013	Keuzemenu Programmamanagement

Dit boek biedt een unieke bundeling van zes visies op programmamanagement en je kunt het daardoor letterlijk als keuzemenu gebruiken. Na de gedetailleerde beschrijving van elke visie gaat het boek in op enkele algemene aspecten van programmamanagement. En wordt er een praktijkvoorbeeld uitgediept. Vervolgens worden de visies met elkaar vergeleken: welke visie past het best in welke omgeving? Dit boek geeft een totaalplaatje van de meest voorkomende visies op programmamanagement en verbind deze visies met elkaar. Hiermee is het boek geschikt voor programmamanagers die meer willen weten over andere visies dan de visie waarin zij gespecialiseerd zijn. Het boek vormt een naslagwerk voor programmamedewerkers en opdrachtgevers, het geeft hen een totaaloverzicht van het hele programmamanagement speelveld en maakt het gemakkelijker om in te spelen op de specifieke behoeften van de organisatie. Het boek zorgt tevens voor begrip van het complexe speelveld waarin de programmamanager zich bevindt en zorgt voor een gezamenlijke taal.